FIAT Bravo / Brava 1,9 JTD (1997-2001)
FIAT Bravo / Brava 1,9 JTD(1997-2001)
SILNIK
o zapłonie samoczynnym, doładowany turbosprężarką z chłodzeniem powietrza doładowanego, z wtryskiem bezpośrednim typu Common Rail do komory półotwartej w tłoku, czterosuwowy, czterocylindrowy, rzędowy, chłodzony cieczą, z wałkiem rozrządu w głowicy, umieszczony poprzecznie z przodu, napędzający koła przednie
Typ silnika182 B4.000
Średnica cylindra82 mm
Skok tłoka90,4 mm
Pojemność skokowa1910 cm3
Stopień sprężania18,45 ą 0,5
Ciśnienie sprężania2,5...3 MPa
Moc maksymalna77 kW (105 KM)
Prędkość obrotowa mocy maksymalnej4000 obr/min
Moment maksymalny200 N×m
Prędkość obrotowa momentu maksymalnego1500 obr/min
Układ rozrządu / wałek rozrządu w głowicy, podparty na pięciu łożyskach, napędzany paskiem zębatym, napinacz paska mechaniczny
Fazy rozrządu
- otwarcie zaworu ssącego0° (ZZ)
- zamknięcie zaworu ssącego32° po ZW
- otwarcie zaworu wydechowego32° przed ZW
- zamknięcie zaworu wydechowego0° (ZZ)
Luz roboczy zaworów (na zimno)
- zawór ssący0,30 ą 0,05 mm
- zawór wydechowy0,35 ą 0,05 mm
Regulacja luzu zaworów / za pomocą podkładek o grubości 3,25 do 4,70 mm stopniowanej co 0,05 mm
Pasek zębaty / napędu wałka rozrządu, pompy
wysokiego ciśnienia i pompy cieczy chłodzącej, napinacz paska mechaniczny półautomatyczny
Układ chłodzenia / zamknięty, o obiegu wymuszonym przez pompę odśrodkową, termostat, chłodnica, zbiornik wyrównawczy, wentylator elektryczny o dwóch prędkościach sterowany przez elektroniczne urządzenie sterujące silnika
Termostat
- temperatura początku otwarcia86...90°C
- temperatura pełnego otwarcia101...105°C
- skok minimalny zaworu9,5 mm
Wentylator / jeden, elektryczny, o dwóch prędkościach sterowany przez elektroniczne urządzenie sterujące silnika za pośrednictwem dwóch przekaźników
Ciśnienie otwarcia zaworu korka zbiornika wyrównawczego90...110 kPa
Układ smarowania
Pompa oleju / zębata, o zazębieniu wewnętrznym, z zaworem przelewowym wbudowanym w obudowę pompy, umieszczona na przednim końcu wału korbowego i napędzana bezpośrednio
Ciśnienie oleju (w temperaturze 100°C)0,343...0,49 MPa
Filtr oleju / wymienny
Układ zasilania / wtryskowy zasobnikowy, Bosch Common Rail, z doładowaniem turbosprężarką i chłodzeniem powietrza doładowanego, sterowany elektronicznie
Kolejność wtrysku1-3-4-2
(cylinder nr 1 od strony napędu rozrządu)
Pompa zasilająca / niskiego ciśnienia, elektryczna, zintegrowana z czujnikiem poziomu paliwa, zaworem zwrotnym i zaworem przelewowym, zanurzona w zbiorniku paliwa, sterowana przez elektroniczne urządzenie sterujące silnika poprzez przekaźnik
- ciśnienie otwarcia zaworu przelewowego0,5 MPa
Filtr paliwa / z wymiennym wkładem kartonowym, zintegrowany z podgrzewaczem paliwa sterowanym termowyłącznikiem, włączanym w temperaturze poniżej 6°C, umieszczony w przedziale silnika i zamocowany przy kolektorze ssącym
Pompa wysokiego ciśnienia / promieniowa rozdzielaczowa o trzech tłoczkach, Bosch, zawierająca regulator wysokiego ciśnienia i zawór elektromagnetyczny wyłączania tłoczenia trzeciego tłoczka pompy, sterowana elektronicznie
Ciśnienie maksymalne paliwa135 MPa
Regulator ciśnienia paliwa / mechaniczno-elektryczny, regulujący wysokie ciśnienie paliwa dostarczane do zasobnika paliwa, zamontowany na pompie wysokiego ciśnienia, sterowany przez elektroniczne urządzenie sterujące silnika
Zawór elektromagnetyczny wyłączania tłoczenia trzeciego tłoczka pompy wysokiego ciśnienia / umieszczony w pompie wysokiego ciśnienia, sterowany przez elektroniczne urządzenie sterujące silnika
Zasobnik paliwa wysokiego ciśnienia / połączony z przewodami paliwa wtryskiwaczy, zawierający czujnik ciśnienia paliwa, zamocowany do głowicy
Wtryskiwacze / elektromagnetyczne, Bosch 0445 110 002, pięciootworowe, sterowane przez elektroniczne urządzenie sterujące silnika
Ciśnienie wtrysku20...135 MPa
Świece żarowe / Bosch 0250 202 028
- napięcie zasilania12 V
- rezystancja (przy 20°C)0,7 W
Zespół regulacji podgrzewania wstępnego / Bosch 0281 003 215, sterowany przez elektroniczne urządzenie sterujące silnika
Filtr powietrza / suchy, z wymiennym wkładem
Turbosprężarka / o zmiennej geometrii łopatek turbiny
Chłodnica powietrza doładowanego / typu powietrze-powietrze
Układ sterowania silnika / elektroniczny, Bosch EDC-15C Common Rail, zawierający:
- elektroniczne urządzenie sterujące,
- czujnik położenia i prędkości obrotowej wału korbowego,
- czujnik położenia wałka rozrządu,
- przepływomierz powietrza,
- wyłącznik bezwładnościowy,
- czujnik ciśnienia atmosferycznego,
- czujnik temperatury cieczy chłodzącej,
- czujnik temperatury powietrza zasilającego,
- czujnik temperatury paliwa,
- czujnik położenia pedału przyspieszenia,
- czujnik ciśnienia paliwa,
- czujnik ciśnienia turbosprężarki,
- czujnik położenia pedału sprzęgła,
- czujnik położenia pedału hamulca,
- zawór pneumatyczny recyrkulacji spalin,
- zawór elektromagnetyczny recyrkulacji spalin (zawór EGR),
- przekaźniki sterowania,
- złącze diagnostyczne.
Elektroniczne urządzenie sterujące / Bosch EDC15C (Bosch 0281 001 928), o złączu 134-stykowym (podzielonym na 5 sekcji), umieszczone w przedziale silnika
Czujnik położenia i prędkości obrotowej wału korbowego / indukcyjny, Bosch 0281 002 214, współpracujący z tarczą nadajnika impulsów umieszczoną na wale korbowym
- rezystancja (przy 20°C)860 ą 86 W
- odstęp czoła czujnika od zębów nadajnika impulsów
(nieregulowany)0,8...1,5 mm 0,8...1,5 mm
Czujnik położenia wałka rozrządu / wykorzystujący efekt Halla, Bosch 0281 002 213, umieszczony na głowicy
Przepływomierz powietrza / masowy z termoanemometrem warstwowym, Bosch 0281 001 199, umieszczony w przewodzie ssącym za filtrem powietrza
Wyłącznik bezwładnościowy / odcinający zasilanie elektryczne pompy zasilającej, umieszczony wewnątrz nadwozia pod siedzeniem kierowcy
Czujnik ciśnienia atmosferycznego / piezoelektryczny, zintegrowany z elektronicznym urządzeniem sterującym silnika
Czujnik ciśnienia paliwa / piezoelektryczny, Bosch 0281 002 210, wkręcony w zasobnik paliwa wysokiego ciśnienia
Czujnik ciśnienia turbosprężarki / Bosch 0281 002 215, zamocowany do kolektora ssącego
Czujnik temperatury cieczy chłodzącej / termistancyjny, o ujemnym współczynniku temperaturowym rezystancji, Jaeger 402 183 01, umieszczony w obudowie termostatu
Czujnik temperatury powietrza zasilającego / termistancyjny, o ujemnym współczynniku temperaturowym rezystancji, umieszczony w przepływomierzu powietrza
Czujnik temperatury paliwa / termistancyjny, o ujemnym współczynniku temperaturowym rezystancji, Bosch 0281 002 209, wkręcony w pompę paliwa wysokiego ciśnienia
Czujnik położenia pedału przyspieszenia / potencjometryczny (podwójny), zamocowany do pedału przyspieszenia
Czujnik położenia pedału sprzęgła / umieszczony przy pedale sprzęgła
Czujnik położenia pedału hamulca / umieszczony przy pedale hamulca
Zawory elektromagnetyczne zwiększenia i zmniejszenia wydatku paliwa / umieszczone na pompie wysokiego ciśnienia
Zawór pneumatyczny recyrkulacji spalin / podciśnieniowy, sterowany przez elektroniczne urządzenie sterujące silnika za pośrednictwem zaworu elektromagnetycznego recyrkulacji spalin
Zawór elektromagnetyczny recyrkulacji spalin / typu 464 196 51, otwierający dopływ podciśnienia do zaworu pneumatycznego recyrkulacji spalin, sterowany przez elektroniczne urządzenie sterujące
PODWOZIE
Sprzęgło / cierne, jednotarczowe, suche, ze sprężyną centralną, z samoczynną regulacją skoku jałowego, sterowane hydraulicznie
Typ Valeo
Średnica okładzin
- zewnętrzna230 mm
- wewnętrzna155 mm
Liczba sprężyn tłumika drgań skrętnych6
Skok pedału140 ą 10 mm
Skrzynka przekładniowa / mechaniczna, pięciobiegowa plus bieg wsteczny, biegi do przodu synchronizowane
Typ C 510.5.17
Przełożenia
- I bieg3,906
- II bieg2,160
- III bieg1,439
- IV bieg1,029
- V bieg0,767
- bieg wsteczny3,906
- przekładnia główna3,058
Przeniesienie napędu / półosie połączone z obu stron za pomocą przegubów równobieżnych trójramiennych od strony skrzynki przekładniowej i kulowych od strony kół, z masą wyrównoważającą na prawej (dłuższej) półosi
Układ kierowniczy / mechaniczny ze wspomaganiem hydraulicznym
Przekładnia kierownicza / zębatkowa o zmiennym przełożeniu, z zaworem rozdzielczym i siłownikiem integralnym
Skok zębatki142 ą 1,5 mm
Liczba obrotów koła kierownicy3
Promień skrętu
- między ścianami5,625 m
- między krawężnikami5,2 m
Kąt skrętu koła
- zewnętrznego32°30˘ ą 30˘
- wewnętrznego36°15˘ ą 30˘
Pompa wspomagania / hydrauliczna, łopatkowa, napędzana od wału korbowego paskiem wieloklinowym napędu osprzętu
Ciśnienie zasilania
- koła ustawione do jazdy prosto3,5 MPa
- koła skręcone maksymalnie8,5 MPa
Zawieszenie przednie / niezależne, typu pseudo Mac Pherson, z dolnymi wahaczami poprzecznymi trójkątnymi, ze stabilizatorem poprzecznym prętowym o średnicy 22 mm
Sprężyny / umieszczone mimośrodowo względem amortyzatorów
- średnica drutu
- wersje bez klimatyzacji12,7 ą 0,05 mm 12,7 ą 0,05 mm
- wersje z klimatyzacją12,9 ą 0,05 mm 12,9 ą 0,05 mm
- liczba zwojów czynnych3,75
- wysokość swobodna
- wersje bez klimatyzacji454 mm 454 mm
- wersje z klimatyzacją449 mm 449 mm
Amortyzatory / gazowe, niskiego ciśnienia, Way Assauto
- długość maksymalna518 ą 2,5 mm
- długość minimalna361 ą 2,5 mm
- skok157 mm
Ustawienie kół przednich (samochód nie obciążony)
- zbieżność (regulowana)0 ą 1 mm (0° ą 10˘)
- pochylenie koła (nieregulowane)-0°07˘ ą 30˘
- wyprzedzenie sworznia zwrotnicy (nieregulowane)2°50˘ ą 30˘
Piasta koła przedniego / na łożysku dwurzędowym kulkowym skośnym
Zawieszenie tylne / niezależne, na pojedynczych wahaczach wleczonych odgiętych, sprężynach stożkowych i niewspółosiowych z nimi amortyzatorach dwustronnego działania, mocowanych do ramy nośnej rurowej z czółnami, ze stabilizatorem poprzecznym prętowym o średnicy 17 mm
Sprężyny / stożkowe
- średnica drutu
- Bravo
wersje bez klimatyzacji11,5 ą 0,05 mm wersje bez klimatyzacji
wersje z klimatyzacją11,9 ą 0,05 mm wersje z klimatyzacją
- Brava11,9 ą 0,05 mm 11,9 ą 0,05 mm
- liczba zwojów czynnych
- Bravo
wersje bez klimatyzacji4,75 wersje bez klimatyzacji
wersje z klimatyzacją5 wersje z klimatyzacją
- Brava5 5
- wysokość swobodna
- Bravo
wersje bez klimatyzacji311 mm wersje bez klimatyzacji
wersje z klimatyzacją309 mm wersje z klimatyzacją
- Brava309 mm 309 mm
Amortyzatory / gazowe, niskiego ciśnienia, Way Assauto
- długość maksymalna322,5 ą 2 mm
- długość minimalna223 ą 2 mm
- skok99,5 mm
Ustawienie kół tylnych (samochód nie obciążony)
- zbieżność (nieregulowana)2 ą 2 mm (0°20˘ ą 20˘)
- pochylenie koła (nieregulowane)-0°46˘ ą 30˘
Piasta koła tylnego / na łożysku dwurzędowym kulkowym skośnym
Układ hamulcowy
Hamulec roboczy / hydrauliczny, dwuobwodowy (podział po przekątnej), ze wspomaganiem podciśnieniowym, z układem przeciwblokującym
Hamulce kół przednich / tarczowe, z zaciskiem pływającym i tarczą wentylowaną, Bendix
Średnica zewnętrzna tarczy257 mm
Grubość tarczy
- nominalna19,8...20,1 mm
- minimalna po naprawie19,1 mm
- minimalna dopuszczalna18,2 mm
Nakładki cierne / ITT Automotive 3 294 FF
Grubość minimalna nakładek ciernych (bez płytki
podstawy)1,5 mm
Średnica cylindra zacisku54 mm
Hamulce kół tylnych / bębnowe, z samoczynną regulacją luzu szczęk, Bendix
Średnica robocza bębna
- nominalna203,1...203,4 mm
- maksymalna po naprawie204,1 mm
- maksymalna dopuszczalna204,7 mm
Grubość minimalna dopuszczalna okładzin1,5 mm
Średnica cylinderków22 mm
Pompa hamulcowa / w układzie tandem, Girling
Średnica tłoków22,225 mm (7/8˛)
Urządzenie wspomagające / podciśnieniowe, typu Isovac, Bendix
Średnica tłoka203,2 mm (8˛)
Zagłębienie trzpienia popychacza względem płaszczyzny obudowy zewnętrznej / wynosi 22,45...22,65 mm
Hamulec awaryjny / działający mechanicznie na hamulce kół tylnych
Układ przeciwblokujący / sterowany elektronicznie, ABS Teves MK 20, zawierający:
- elektroniczne urządzenie sterujące umieszczone na hydraulicznym zespole
sterowania,
- zespół pompy hamulcowej z podciśnieniowym urządzeniem wspomagającym,
- pompę hydrauliczną z akumulatorem ciśnienia,
- cztery czujniki prędkości obrotowej kół,
- czujnik położenia pedału hamulca,
- bezpieczniki,
- lampkę kontrolną w zestawie wskaźników,
- złącze diagnostyczne.
Czujniki prędkości obrotowej kół / indukcyjne
Odstęp czoła czujnika od koła zębatego nadajnika
impulsów (nieregulowany)0,9 ą 0,4 mm
Koła i ogumienie
Obręcze / 5 1/2 J ´ 14-37, 6 J ´ 14-43 lub 6 J ´ 15-40 oraz 4 B ´ 14-43 albo 4 B ´ 15-35 (zapasowe koło dojazdowe)
Ogumienie / bezdętkowe 185/60 R 14 82H lub 185/55 R 15 81H oraz 105/70 R 14 84M albo 115/70 R 15 90 M (zapasowe koło dojazdowe)
Ciśnienie w ogumieniu
- obciążenie częściowe
- przód0,23 MPa 0,23 MPa
- tył0,22 MPa 0,22 MPa
- obciążenie całkowite
- przód0,23 MPa 0,23 MPa
- tył0,25 MPa 0,25 MPa
- zapasowe koło dojazdowe0,42 MPa
WYSPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE
Akumulator / 12 V 60 A×h/380 A, minus na masie
Alternator / z wbudowanym elektronicznym regulatorem napięcia, Magneti Marelli A127IR-14V-55/100A
Alternator Magneti Marelli A127IR-14V-55/100A
Napięcie znamionowe14 V
Prąd maksymalny105 A
Prąd znamionowy
- przy 1800 obr/min55 A
- przy 6000 obr/min105 A
Rezystancja wirnika2,587...2,613 W
Typ regulatora napięcia / RTM 151B
Napięcie regulowane przy 7000 obr/min i prądzie 5...50 A14,3...14,6 V
Pasek napędu osprzętu / wieloklinowy, napędzający alternator, pompę wspomagania układu kierowniczego i sprężarkę klimatyzacji (w wersjach z klimatyzacją)
- typ
- wersje bez klimatyzacji / 6 PK 1045
- wersje z klimatyzacją / 6 PK 1840
- naciąg paska / regulowany samoczynnie za pomocą napinacza
Rozrusznik / Magneti Marelli M70R-12V-1,8kW lub Bosch Ć78,5-12V-2,0kW
Rozrusznik Magneti Marelli M70R-12V-1,8kW
Moc znamionowa1800 W
Napięcie znamionowe12 V
Liczba biegunów4
Parametry kontrolne (bez obciążenia)
- prąd120...140 A
- napięcie11 V
- prędkość obrotowa4750...5000 obr/min
Parametry kontrolne (podczas rozruchu)
- prąd1100...1150 A
- napięcie4,4...4,6 V
- moment obrotowy minimalny50 N×m
Rozrusznik Bosch Ć78,5-12V-2,0kW
Moc znamionowa2000 W
Napięcie znamionowe12 V
Liczba biegunów6
Parametry kontrolne (bez obciążenia)
- prąd70...80 A
- napięcie11,5 V
- prędkość obrotowa5450...5750 obr/min
Parametry kontrolne (podczas rozruchu)
- prąd1200 A
- napięcie5,5 V
- moment obrotowy minimalny30 N×m
Bezpieczniki
- wewnątrz nadwozia / 5 ´ (12 V, 7,5 A), 2 ´ (12 V, 10 A), 1 ´ (12 V, 15 A), 2 ´
(12 V, 20 A), 1 ´ (12 V, 25 A) oraz 9 ´ (12 V, 10 A), 4 ´ (12 V, 20 A), 2 ´ (12 V,
30 A)
- w przedziale silnika / 1 ´ (12 V, 30 A), 1 ´ (12 V, 40 A), 1 ´ (12 V, 50 A), 1 ´ (12 V,
60 A), 1 ´ (12 V, 70 A), 2 ´ (12 V, 80 A)
Żarówki
- świateł mijaniaH1 55 W
- świateł drogowychH1 55 W
- świateł przednich przeciwmgłowychH1 55 W
- świateł pozycyjnych przednich5 W
- kierunkowskazów przednich i tylnych21 W
- kierunkowskazów bocznych5 W
- świateł hamowania21 W
- świateł tylnych przeciwmgłowych/pozycyjnych tylnych21/5 W
- świateł cofania21 W
- oświetlenia tablicy rejestracyjnej5 W
Momenty dokręcania
- śrub głowicy
- 1. etap20 N×m 20 N×m
- 2. etap65 N×m 65 N×m
- 3. etapdokręcić o 90° dokręcić o 90°
- 4. etapdokręcić o 90° dokręcić o 90°
- 5. etapdokręcić o 90° dokręcić o 90°
- pokryw łożysk głównych
- 1. etap20 N×m 20 N×m
- 2. etapdokręcić o 100° dokręcić o 100°
- pokryw łożysk korbowych
- 1. etap20 N×m 20 N×m
- 2. etapdokręcić o 60° dokręcić o 60°
- koła zębatego wałka rozrządu120 N×m
- pokryw łożysk wałka rozrządu15 N×m
- obudowy popychaczy do głowicy9 N×m
- napinacza paska zębatego napędu rozrządu50 N×m
- koła zębatego wału korbowego (gwint lewy)360 N×m
- koła zamachowego160 N×m
- pompy cieczy chłodzącej25 N×m
- czujnika temperatury cieczy chłodzącej do głowicy25 N×m
- świec żarowych20 N×m
- czujnika temperatury cieczy chłodzącej sterowania
silnika (gwint M12)20 N×m 20 N×m
- mocowania wtryskiwaczy32 N×m
- czujnika temperatury paliwa16 N×m
- pompy wysokiego ciśnienia do wspornika
- śruba M8 od strony kadłuba32 N×m 32 N×m
- śruba M8 od strony kolektora ssącego26 N×m 26 N×m
- pompy podciśnienia do głowicy25 N×m
- kolektora ssącego do głowicy25 N×m
- kolektora wydechowego do głowicy25 N×m
- turbosprężarki do kolektora wydechowego I kolektora
ssącego25 N×m 25 N×m
- zaworu recyrkulacji spalin do kolektora wydechowego25 N×m
- miski olejowej9 N×m
- korka spustu oleju silnika20 N×m
- koła pasowego napędu osprzętu do wału korbowego25 N×m
- sprężarki klimatyzacji do wspornika50 N×m
- wspornika mocowania osprzętu do kadłuba
- śruba M825 N×m 25 N×m
- śruba M1050 N×m 50 N×m
- pompy wspomagania układu kierowniczego26 N×m
- koła pasowego pompy wspomagania układu
kierowniczego25 N×m 25 N×m
- napinacza automatycznego paska napędu osprzętu do wspornika alternatora
- śruba M825 N×m 25 N×m
- śruba M1070 N×m 70 N×m
- rolki napinacza stałego paska napędu osprzętu
- śruba M825 N×m 25 N×m
- śruba M1050 N×m 50 N×m
- śrub kół86 N×m
Masy
- własna
- Bravo1130 kg 1130 kg
- Brava1195 kg 1195 kg
- całkowita
- Bravo1615 kg 1615 kg
- Brava1680 kg 1680 kg
- maksymalna przyczepy niehamowanej400 kg
- maksymalna przyczepy hamowanej1100 kg
Pojemności
- zbiornik paliwa60 DM3
- układ smarowania
- pojemność całkowita4,7 dm3 4,7 dm3
- pojemność do wymiany4,2 dm3 + 0,3 dm3 (filtr) 4,2 dm3 + 0,3 dm3 (filtr)
- układ chłodzenia
- samochody bez klimatyzacji6,4 dm3 6,4 dm3
- samochody z klimatyzacją6,7 dm3 6,7 dm3
- skrzynka przekładniowa2,0 dm3
- układ hamulcowy0,45 dm3
- układ kierowniczy ze wspomaganiemok. 0,8 dm3
Materiały eksploatacyjne
Paliwo / olej napędowy
Olej silnikowy / wg API SF/CD, ACEA B3-96, CCMC PD-2, Selenia Turbo Diesel SAE 10W 40, wymiana co 15 000 km lub co 1 rok (z filtrem)
Olej przekładniowy / wg API GL5, MIL-L-2105, SAE 80W EP, wymiana co 120 000 km lub co 4 lata
Płyn chłodzący / mieszanina specjalnej cieczy niezamarzającej i wody destylowanej (po 50%), sprawdzanie poziomu co 15 000 km, wymiana co 30 000 km lub co 2 lata
Płyn hamulcowy / wg SAE J 1703 DOT 4, wymiana co 2 lata
Olej w układzie kierowniczym ze wspomaganiem / olej przekładniowy do skrzynek automatycznych typu Dexron II, sprawdzanie poziomu co 15 000 km lub co 1 rok (nie wymaga się okresowej wymiany)
Zużycie paliwa
(według normy UE 93/116)
Bravo
- w mieście7,2 dm3/100 km
- poza miastem4,4 dm3/100 km
- średnie5,4 dm3/100 km
Brava
- w mieście7,3 dm3/100 km
- poza miastem4,5 dm3/100 km
- średnie5,5 dm3/100 km
Prędkość maksymalna
- Bravo187 km/h
- Brava185 km/h
Źródło: http://www.ksiazki.openstore.pl/skle...0,0,0,15,1.htm
Odp: FIAT Bravo / Brava 1,9 JTD (1997-2001)
W eper. Kolego. Który masz rok jeszcze podaj.
Taplniete w notatniku drugiej generacji
